ಗಿರೀಶ್ ಕಾರ್ನಾಡ್: ಭಾರತೀಯ ನಾಟಕ ಲೋಕದ ಶಿಖರ ಪುರುಷ 🎭📚✨

 

ಗಿರೀಶ್ ಕಾರ್ನಾಡ್ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಕೇಳಿದ ಕೂಡಲೇ ಭಾರತದ ನಾಟಕ, ಚಲನಚಿತ್ರ ಹಾಗೂ ಸಾಹಿತ್ಯ ಲೋಕಗಳ ದೀಪ್ತಿಮಾನ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ಓದುಗರ ಮುಂದೆ ಭಾಸವಾಗುತ್ತದೆ. ಅವರು ಕೇವಲ ನಾಟಕಕಾರರಲ್ಲ, ಅವರು ಚಿಂತಕರು, ಚಲನಚಿತ್ರ ನಿರ್ದೇಶಕರು, ನಟರು, ಭಾಷಾಂತರಕಾರರು ಮತ್ತು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಭಾವಿ ಧ್ವನಿ ಹೊಂದಿದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಹೋರಾಟಗಾರರೂ ಆಗಿದ್ದರು. ತಮ್ಮ ನಾಟಕಗಳು ನುಡಿಗಳ ಆಳ, ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ವರ್ಣನ ಹಾಗೂ ಮನುಷ್ಯನ ಆಂತರಿಕ ಸಂಧರ್ಭಗಳ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ಇವರು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ನವೀನ ರಂಗಭೂಮಿಗೆ ದಿಕ್ಕು ತೋರಿಸಿದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ದಾರಿ ಪ್ರದರ್ಶಕರು.

🎓 ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆ

ಗಿರೀಶ ಕಾರ್ನಾಡ್ ಅವರು ೧೯೩೮ರ ಮೇ ೧೯ರಂದು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಮಾಥೇರಾನ ಎಂಬ ಹಳ್ಳಿ ಊರಿನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ತಂದೆ ಡಾ. ರಘುನಾಥ ಕಾರ್ನಾಡ್ ಹಾಗೂ ತಾಯಿ ಕೃಷ್ಣಾಬಾಯಿ. ಅವರು ಪುರಾತನ ಆಚರಣೆಗಳಿಗೆ ಸವಾಲು ಹಾಕುವ ಪ್ರಗತಿಪರ ಮನೋಭಾವದ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದರು. ಈ ವಿಚಾರವೇ ಅವರ later works-ನಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತವೆ.

ಪರಂಪರೆಗಳಿಗೆ ಮೀರಿದ ಪ್ರೇಮದ ಪ್ರತೀಕವಾದ ತನ್ನ ತಾಯಿಯ ಮದುವೆಯ ಕಥೆಯನ್ನು ಕಾರ್ನಾಡ್ ಬಹಳ ಗೌರವದಿಂದ ಆಲೋಚಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಬಾಲ್ಯದ ಶಿಖರಣೆಗಳನ್ನು ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡದ ಶಿರಸಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿ, ಧಾರವಾಡದ ಬಾಸೆಲ್ ಮಿಷನ್ ಹೈಸ್ಕೂಲಿನಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರೆಸಿದರು. ಪದವಿ ಶಿಕ್ಷಣದ ನಂತರ, ಅವರು ರ್ಹೋಡ್ಸ್ ಸ್ಕಾಲರ್ ಆಗಿ ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಕ್ಕೆ ತೆರಳಿ ತಮ್ಮ ಪಠ್ಯಾಭ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದರು.

ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಅವರು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ನಾಟಕದೊಂದಿಗೆ ಭಾರತದ ಪೌರಾಣಿಕ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಹೋಲಿಸಿ ವಿಶ್ಲೇಷಣಾ ಚಿಂತನೆ ಬೆಳೆಸಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು Oxford Debating Societyಗೆ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದು, ಈ ಪದವಿಗೆ ಆಯ್ಕೆಯಾದ ಮೊದಲ ಏಷಿಯನ್ ಎಂಬ ಹೆಗ್ಗಳಿಕೆ ಅವರಿಗೆ ಇದೆ.

🎭 ನಾಟಕಕಾರನಾಗಿ ಕಾರ್ನಾಡ್

ಗಿರೀಶ್ ಕಾರ್ನಾಡ್ ಅವರು ನಾಟಕದ ಮೂಲಕ ಭಾರತೀಯ ರಂಗಭೂಮಿಗೆ ಹೊಸ ಜೀವ ತುಂಬಿದವರು. ಅವರ ಮೊದಲ ನಾಟಕ "ಯಯಾತಿ" (೧೯೬೧) ನಿಂದಲೇ ಅವರು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಈ ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಅವರು ಪೌರಾಣಿಕ ಯಯಾತಿಯ ಕಥೆಯನ್ನು ನವೀನ ಪ್ರಪಂಚದ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿ ಚರ್ಚಿಸುತ್ತಾರೆ.

"ತುಘಲಕ್" (೧೯೬೪) ಎಂಬ ನಾಟಕವು ಕಾರ್ನಾಡ್ ನ ಪ್ರಮುಖ ಕೃತಿ. ಈ ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಬಿನ್ ತುಘಲಕ್ ಎಂಬ ಮಹಮ್ಮದೀಯ ಸultonನ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ಜಟಿಲತೆ, ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಧರ್ಮದ ನಡುವೆ ತೇವದ ತಳಹದಿಯನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹಿಡಿದಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಕೃತಿಯು ದೇಶಾದ್ಯಾಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯನ್ನು ಪಡೆದು, ಹಳೆಯ ನಾಟಕದ ತತ್ವಗಳಿಗೆ ನವೀನ ರಂಗವಿದ್ಯೆಯನ್ನು ನೀಡಿದ ಕೃತಿಯಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು.

"ಹಯವದನ" (೧೯೭೧) ಕೃತಿಯು ಬೆಂಗಾಲಿನ ನಾಟಕಕಾರ ಟೊಮಾಸ್ ಮಾಂನ್ ಅವರ ಕತೆ 'ದಿ ಟ್ರಾನ್ಸ್‍ಪೋಸ್ಡ್ ಹೆಡ್ಸ್' ಆಧಾರಿತವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಕಾರ್ನಾಡ್ ಶರೀರ ಮತ್ತು ಆತ್ಮದ ಸಂಬಂಧದ ಕುರಿತು ಆಳವಾದ ಚಿಂತನೆಯನ್ನು ಅಳವಡಿಸುತ್ತಾರೆ.

📚 ಪ್ರಮುಖ ನಾಟಕಗಳು:

·         ಯಯಾತಿ (೧೯೬೧)

·         ತುಘಲಕ್ (೧೯೬೪)

·         ಹಯವದನ (೧೯೭೧)

·         ಅಂಜುಮಲ್ಲಿಗೆ (೧೯೭೭)

·         ನಾಗಮಂಡಲ (೧೯೯೦)

·         ತಲೆದಂಡ (೧೯೯೩)

·         ಅಗ್ನಿ ಮತ್ತು ಮಳೆ (೧೯೯೫)

·         ಟಿಪ್ಪುವಿನ ಕನಸುಗಳು (೧೯೯೭)

·         ಒಡಕಲು ಬಿಂಬ (೨೦೦೫)

·         ಮದುವೆ ಅಲ್ಬಮ್ (೨೦೧೨)

·         ಫ್ಲಾವರ್ಸ್ (೨೦೧೨)

🎥 ಚಲನಚಿತ್ರದ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ನಾಡ್

ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೂ, ನಾಟಕಕ್ಕೂ ಸಮಾನವಾಗಿ ಗಿರೀಶ್ ಕಾರ್ನಾಡ್ ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಚಲನಚಿತ್ರ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿಯೂ ಅಪಾರ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದರು. ಅವರ ಅಭಿನಯದ ಮೊದಲ ಚಲನಚಿತ್ರ ಸಂಸ್ಕಾರ (೧೯೭೦), ಡಾ. ಯು.ಆರ್. ಅನಂತಮೂರ್ತಿಯವರ ಅದೇ ಹೆಸರಿನ ಕಾದಂಬರಿಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ರೂಪುಗೊಂಡಿದ್ದು, ಇದೇ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಮೊದಲ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ತಂದುಕೊಟ್ಟ ಚಿತ್ರ.

ಅವರು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ ವಂಶವೃಕ್ಷ (೧೯೭೨), ಕಾಡು, ತಬ್ಬಲಿಯು ನೀನಾದೆ ಮಗನೆ, ಒಂದಾನೊಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮುಂತಾದ ಚಿತ್ರಗಳು ಕಲಾತ್ಮಕ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳ ಶ್ರೇಣಿಗೆ ಸೇರುತ್ತವೆ. ಕಾನೂರು ಹೆಗ್ಗಡಿತಿ (೧೯೯೯) ಚಿತ್ರವನ್ನೂ ರಾಷ್ಟ್ರಕವಿ ಕುವೆಂಪುರ ಕಥೆಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಅವರು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ್ದರು.

🎬 ಪ್ರಮುಖ ನಿರ್ದೇಶಿತ ಚಿತ್ರಗಳು:

·         ವಂಶವೃಕ್ಷ

·         ಕಾನೂರು ಹೆಗ್ಗಡಿತಿ

·         ತಬ್ಬಲಿಯು ನೀನಾದೆ ಮಗನೆ

·         ಕಾಡು

·         ಚೆಲುವಿ (ಪರಿಸರ ಕಿರುಚಿತ್ರ)

·         ಅದಿನಗಳು (೨೦೦೭)

🎞️ ಗಿರೀಶ್ ಕಾರ್ನಾಡ್ ನಟಿಸಿದ ಕೆಲವು ಪ್ರಮುಖ ಚಿತ್ರಗಳು

ಅವರು ಕನ್ನಡ, ತಮಿಳು, ತೆಲುಗು, ಹಿಂದಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಅಭಿನಯಿಸಿದರು. ಕೆಲವು ಬಹುಮುಖ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ಅವರು ನಿಭಾಯಿಸಿದ್ದು, ಚಲನಚಿತ್ರ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿಯೂ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಛಾಪು ಮೂಡಿಸಿದರು:

·         ಸಂಸ್ಕಾರ (೧೯೭೦)

·         ಹೇ ರಾಮ್ (ಹಿಂದಿ)

·         ಎಕ್ ಥಾ ಟೈಗರ್ (ಡಾ. ಶೆನಾಯ್)

·         ಶಂಕರ್ ದಾದಾ ಎಮ್.ಬಿ.ಬಿ.ಎಸ್ (ತೆಲುಗು)

·         ಸವಾರಿ ೨ (ಕನ್ನಡ)

·         ಮುಗಮೂಡಿ (ತಮಿಳು)

·         ದಿನೇಶ್ (ತರಂಗ್)

·         ಬ್ರಹ್ಮ, ಅಪರೂಪ್, ಅನಂದಭೈರವಿ ಮುಂತಾದ ಚಿತ್ರಗಳು

✍️ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆ – "ಆಡಾಡತ ಆಯುಷ್ಯ"

ಆಡಾಡತ ಆಯುಷ್ಯ ಎಂಬ ತಮ್ಮ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಕಾರ್ನಾಡ್ ತಮ್ಮ ಜೀವನದ ಓಡುಮೆಳೆಯ ದಾರಿ, ತಮ್ಮ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳ ಆಳದ ಅನುಭವಗಳನ್ನು ಬಹುಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದಾಖಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಕೃತಿ ಕೇವಲ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯಲ್ಲ; ಅದು ಹಿಂದಿನ ಶತಮಾನದ ಭಾರತದ ಬೌದ್ಧಿಕ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಚಲನಶೀಲತೆಯ ದರ್ಪಣವೂ ಹೌದು.

🎖️ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಗೌರವಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಪೂರ್ಣತೆ

ಗಿರೀಶ್ ಕಾರ್ನಾಡ್ ಅವರ ಸಾಧನೆಗಳಿಗೆ ದೇಶ-ವಿದೇಶಗಳಿಂದ ಹಲವಾರು ಗೌರವಗಳು ಬಂದಿವೆ:

🏅 ಪದ್ಮಶ್ರೀ (೧೯೭೪)
🏅 ಪದ್ಮಭೂಷಣ (೧೯೯೨)
🏅 ಜ್ಞಾನಪೀಠ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೧೯೯೮)
🏅 ಕಾಳಿದಾಸ ಸಮ್ಮಾನ್ (೧೯೯೮)
🏅 ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ
🏅 ಗುಬ್ಬಿ ವೀರಣ್ಣ ಪ್ರಶಸ್ತಿ
🏅 ಕೆಂದ್ರ ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ
🏅 ಟಾಟಾ ಲಿಟರೇಚರ್ ಲೈವ್ ಲೈಫ್ಟೈಂ ಅಚೀವ್‌ಮೆಂಟ್ ಅವಾರ್ಡ್ (2017)
🏅 ಡಾ. ಟಿ. ಎಂ. ಎ. ಪೈ ಕೊಂಕಣಿ ಸಾಧಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (1996)

ಅವರು ಕೇಂದ್ರ ಸಂಗೀತ-ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿಯೂ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ಲಂಡನ್‌ನಲ್ಲಿ ನೆಹರು ಸೆಂಟರ್‌ನ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿಯೂ ಅವರು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದರು.

❤️ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಜೀವನ

ಗಿರೀಶ್ ಕಾರ್ನಾಡ್ ಅವರು ತಮ್ಮ ಜೀವನದ ಸಂಗಾತಿಯಾಗಿ ಡಾ. ಸರಸ್ವತಿ ಗಣಪತಿಯನ್ನು ವಿವಾಹವಾಗಿದರು. ಅವರಿಗೆ ಮಕ್ಕಳಾಗಿ ಶಾಲ್ಮಲಿ ರಾಧಾ ಮತ್ತು ರಘು ಅಮಯ್ ಇದ್ದಾರೆ. ಕಾರ್ನಾಡ್ ಅವರು ಜೀವನದ ಉತ್ಕೃಷ್ಟತೆಯನ್ನು ನಿಖರವಾಗಿ ಗ್ರಹಿಸಿ ತಮ್ಮ ವೈಚಾರಿಕತೆಯ ಮೂಲಕ ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಆದರ್ಶ ದಾರಿ ತೋರಿದವರು.

🕊️ ನಿಧನ

ಜುನ್ ೧೦, ೨೦೧೯ರಂದು ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ನಾಡ್ ಅವರು ತಮ್ಮ ಕೊನೆಯ ಉಸಿರು ಎಳೆದರು. ಅವರ ಅಗಲಿಕೆಯು ಭಾರತೀಯ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ತುಂಬಲಾರದ ಶೂನ್ಯವನ್ನುಂಟುಮಾಡಿತು. ಆದರೆ ಅವರು ಬರೆದ ನಾಟಕಗಳು, ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ ಚಿತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಕಲೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಅವರ ಮಾತುಗಳು ಕಾಲತೀತವಾಗಿ ಮುಂದುವರೆಯಲಿವೆ.

📚 ಕಾರ್ನಾಡ್ ಕುರಿತು ಮಹನೀಯರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ

ಭಾರತೀಯ ರಂಗಭೂಮಿಯ ದಿಗ್ಗಜರು ಹಾಗೂ ನಿರ್ದೇಶಕ ಬಿ.ವಿ. ಕಾರಂತ್ ಅವರು ಕಾರ್ನಾಡ್ ನಾಟಕಗಳ ಕುರಿತು ಹೀಗೆ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ:

“ಕಾರ್ನಾಡ್ ಅವರು ವಸ್ತುವನ್ನು ಗ್ರಹಿಸುವ ಕ್ರಮದಲ್ಲೇ ಅವರ ಅನನ್ಯತೆ ಇದೆ. ಅವರು ರಚನೆಗೆ ಹೋಲಿಕೆಯಾಗುವ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ structure ಅನ್ನು ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟುತ್ತಾರೆ. ಅದು ಜನರನ್ನು ಸೃಜನಶೀಲವಾಗಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.”

🔚 ಅಂತಿಮವಾಗಿ...

ಗಿರೀಶ್ ಕಾರ್ನಾಡ್ ನ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಅವಧಾನ, ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ, ಪೌರಾಣಿಕ ಕಥೆಗಳ ಆಧುನಿಕ ಪುನರ್‌ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ, ಹಾಗೂ ಭಾಷೆಯ ವೈಭವ – ಇವೆಲ್ಲವೂ ಅವರನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ನಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಅಮರಗೊಳಿಸಿವೆ. ಅವರು ಬರೆದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ನಾಟಕ, ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ ಚಿತ್ರ, ಅವರ ಎದೆಮದ್ದಲ್ಲದ ಅಭಿಯಾನ – ಇವೆಲ್ಲವೂ ನಮ್ಮ ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ಒಂದೆಡೆ ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ.

🔗 ಮೂಲಗಳು (Sources):

·         Wikipedia - Girish Karnad

·         The Hindu - Girish Karnad Passes Away

·         Karnataka Encyclopedia

·         Oxford University Rhodes Scholars List

·         IMDb - Girish Karnad Filmography