ಕೋಟಾ ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತ – ನಾಡಿನ ನಾಡೋಜನ ಪಯಣ

ಕೋಟಾ ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತ (1902–1997) ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಅಪರೂಪದ ಮುತ್ತು. "ಕಡಲತೀರದ ಭಾರ್ಗವ" ಮತ್ತು "ನಡೆದಾಡುವ ವಿಶ್ವಕೋಶ" ಎಂಬ ಬಿರುದುಗಳನ್ನು ಗಳಿಸಿದ ಅವರು ಕವಿತೆ, ಕಾದಂಬರಿ, ನಾಟಕ, ಮಕ್ಕಳ ಸಾಹಿತ್ಯ, ವಿಜ್ಞಾನ ಸಾಹಿತ್ಯ, ಪ್ರಯೋಗಾತ್ಮಕ ಕಲಾಪ್ರಪಂಚ, ಚಿತ್ರಕಲೆ, ಚಲನಚಿತ್ರ, ಯಕ್ಷಗಾನ, ಶಿಕ್ಷಣ, ಪರಿಸರ ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಮುಂತಾದ ಅನೇಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಅಪ್ರತಿಮ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.

ಬಾಲ್ಯ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ

ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತರು ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕೋಟ ಎಂಬ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ತಂದೆ ಶೇಷ ಕಾರಂತರು ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಕರಾಗಿದ್ದು, ಕಾರಂತರಿಗೆ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸದ ಪ್ರೇರಣೆಯಾಗಿ ತಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಶಾಲೆಗಳಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಿದರು. ಕಾರಂತರ ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ನಿಸರ್ಗಕ್ಕೆ ನಿಭಾಯಿಸಿದ ಪ್ರೀತಿ ಮತ್ತು ಆಸಕ್ತಿ, ಅವರನ್ನು ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿಜ್ಞಾನ, ಪರಿಸರ ಚಿಂತನೆ ಹಾಗೂ ಸಾಹಿತ್ಯದತ್ತ ಕರೆದೊಯ್ದಿತು. ಅವರಿಗೆ ಸ್ಕೂಲಿನ ಗುರುಗಳು ರಂಗರಾಯರು ಮತ್ತು ಮಳಲಿ ಸುಬ್ಬರಾಯರು ಯಕ್ಷಗಾನ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯದ ಪ್ರೇರಣೆಯಾಗಿ ಕೆಲಸಮಾಡಿದರು.

ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಶುದ್ಧ ಸ್ವರಾಜ್ಯದ ಕರೆಗೆ ಸ್ಪಂದಿಸಿ ಅವರು ಶಾಲೆ ಬಿಟ್ಟು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಕೈಜೋಡಿಸಿದರು. ಇದರಿಂದಲೇ ಅವರ ಜೀವನವಿಡೀ ತನ್ನ ನಿಲುವುಗಳನ್ನು ಪರಿಷ್ಕರಿಸುತ್ತಾ, ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅನ್ವೇಷಿಸುತ್ತಾ ಸಾಗಿದ ನೂತನ ಪರಂಪರೆಯ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಯಿತು.

ಸಾಹಿತ್ಯದ ಸಾಧನೆ

ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಮಗ್ರತೆಯು ಅತಿ ವಿಶಾಲ ಮತ್ತು ವಿವಿಧವಾಗಿದೆ. ಸುಮಾರು 427 ಕೃತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ ಅವರು ಕಾದಂಬರಿ (47), ನಾಟಕ (50+), ಸಣ್ಣ ಕಥೆ, ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಲೇಖನಗಳು, ಮಕ್ಕಳ ಸಾಹಿತ್ಯ, ಪ್ರವಾಸ ಕಥನ, ಆತ್ಮಕಥನೆ, ಅನುವಾದ, ಸಂಪಾದನೆ ಮೊದಲಾದ ಎಲ್ಲ ಪ್ರಕಾರಗಳಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಛಾಪು ಮೂಡಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಪ್ರಮುಖ ಕಾದಂಬರಿಗಳು: ಮೂಕಜ್ಜಿಯ ಕನಸುಗಳು (ಜ್ಞಾನಪೀಠ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದ ಕೃತಿ), ಚೋಮನ ದುಡಿ, ಮುಗಿದ ಯುದ್ಧ, ಒಂಟಿ ದನಿ, ಮರಳಿ ಮಣ್ಣಿಗೆ, ಅದೇ ಊರು ಅದೇ ಮರ, ಧರ್ಮರಾಯನ ಸಂಸಾರ, ನಾವು ಕಟ್ಟಿದ ಸ್ವರ್ಗ, ಇನ್ನೊಂದೇ ದಾರಿ, ಕನ್ಯಾಬಲಿ ಮುಂತಾದವು.

ನಾಟಕಗಳು: ಸಾಮಾಜಿಕ, ಐತಿಹಾಸಿಕ ಹಾಗೂ ಕಲ್ಪಿತ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ನಾಟಕಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು ಹೊಸತನ ತಂದುಕೊಟ್ಟರು. ಕರ್ಣಾರ್ಜುನ, ದುಮಿಂಗೊ, ಬಿತ್ತಿದ ಬೆಳೆ, ಹೆಮಂತ, ವಿಜಯ ದಶಮಿ ಮುಂತಾದ ನಾಟಕಗಳು ಸಾಕ್ಷ್ಯ.

ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಕೃತಿಗಳು: ಅದ್ಭುತ ಜಗತ್ತು, ವಿಶಾಲ ಸಾಗರಗಳು, ಮಂಗನ ಕಾಯಿಲೆ, ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಅಂಧಶ್ರದ್ದೆ, ಪ್ರಾಣಿ ಪ್ರಪಂಚದ ವಿಸ್ಮಯಗಳು ಎಂಬ ಶ್ರೇಣಿಗಳ ಮೂಲಕ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೆ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಸಮರ್ಪಿಸಿದರು.

ಮಕ್ಕಳ ಸಾಹಿತ್ಯ: ಬಾಲ ಪ್ರಪಂಚ, ಮಂಗನ ಮದುವೆ, ಮರಿಯಪ್ಪನ ಸಾಹಸಗಳು, ಅನಾದಿಕಾಲದ ಮನುಷ್ಯ, ಓದುವ ಆಟ ಮುಂತಾದ ಕೃತಿಗಳ ಮೂಲಕ ಮಕ್ಕಳ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಹತ್ತಿರದ ಬರವಣಿಗೆಯ ಮಾದರಿ ನಿರೂಪಿಸಿದರು.

ಚಿತ್ರಕಲೆ, ಯಕ್ಷಗಾನ, ಸಿನಿಮಾ

ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತರಿಗೆ ಚಿತ್ರಕಲೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಅಪಾರ ಆಸಕ್ತಿ ಇತ್ತು. ತಮ್ಮ ಅನೇಕ ಕಾದಂಬರಿಗಳಿಗೆ ಮುಖಪುಟ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನೇ ತಾವೇ ರೂಪಿಸಿದರು. "ಚಿತ್ರಶಿಲ್ಪ, ವಾಸ್ತುಕಲೆಗಳು", "ಭಾರತೀಯ ಚಿತ್ರಕಲೆ", "ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಕಲೆ" ಎಂಬ ಕೃತಿಗಳ ಮೂಲಕ ಕಲೆಗೂ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನೂ ಸೇರಿಸಿದರು.

ಯಕ್ಷಗಾನ ಎಂಬ ಶ್ರಾವಣ ಕಲೆಯನ್ನು ಪೋಷಿಸಿ, ರೂಪಾಂತರಿಸಿ, ಅದರ ಹೊಸ ವಿನ್ಯಾಸಕ್ಕಾಗಿ ತಾವು ನೃತ್ಯ ಕಲಿತೆವರೆಗೂ ಪ್ರಯತ್ನಪಟ್ಟರು. ಯಕ್ಷಗಾನ ಕುರಿತ ಅನೇಕ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಬರೆದರು ಮತ್ತು ಬಾಲವನ ಎಂಬ ವಿಶಿಷ್ಟ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಮೂಲಕ ಯಕ್ಷಗಾನ ತರಬೇತಿ ನೀಡಿದರು.

ಚಿತ್ರರಂಗದಲ್ಲಿ ಕೂಡ ತಾವು ಹೊಸ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡಿದರು. 1930ರಲ್ಲಿ ಡೊಮಿಂಗೋ ಮತ್ತು ಭೂತರಾಜ್ಯ ಎಂಬ ಮೌನಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ತಾವು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ಇದೊಂದು ನಾಡಿನ ಚಿತ್ರರಂಗದ ಹೆಜ್ಜೆಗುರುತು.

ಸಾಮಾಜಿಕ ಚಿಂತನೆ ಮತ್ತು ತತ್ತ್ವ

ಕಾರಂತರ ಚಿಂತನೆಗಳು ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸುವ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು. ದೇವರಲ್ಲಿ ನಂಬಿಕೆ ಇಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. ಸಮಾಜವನ್ನು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ವಿಮರ್ಶಿಸಿ, ತಾನು ಅನುಭವಿಸಿದ ಸಮಾಜವೇ ತಾನು ವಿವರಿಸಿದ ಸಾಹಿತ್ಯ. ತಾವು ‘ಮಹಾನ್’ ಅಥವಾ ‘ಲೋಕೋದ್ಧಾರಕ’ ಎಂಬ ಪದಗಳಿಗೆ ದೂರವಾಗಿ, ಬರಹಗಾರನು ಸಮಾಜದ ಭಾಗ ಮಾತ್ರ ಎಂಬ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಕ್ಕೆ ಒತ್ತಾಯಿಸಿದರು.

ಪದ್ಮಭೂಷಣ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ವಾಪಸ್ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಅವರು ತೋರಿದ ಧೈರ್ಯ, ಅವರ ಸಿದ್ಧಾಂತಪರ ನಿಲುವುಗಳ ಉಜ್ವಲ ಉದಾಹರಣೆ.

ಪರಿಸರ ಹೋರಾಟ

ಅವರು ಬರಹಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ನಿಜ ಜೀವನದಲ್ಲೂ ಪರಿಸರ ಸಂರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಹೋರಾಡಿದರು. ಕೈಗಾ ಅಣುಸ್ಥಾವರದ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಟದ ನಾಯಕರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ಅಂತರಂಗದ ಭಾಗವೇ ನಿಸರ್ಗವಾಗಿದ್ದು, ಆ ವಿಚಾರ ಅವರ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪುಟದಲ್ಲೂ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ.

ಗೌರವಗಳು

ಕಾರಂತರಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ಜ್ಞಾನಪೀಠ, ಪದ್ಮಭೂಷಣ, ಪಂಪ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ನಾಡೋಜ, ಎಂಟು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳ ಗೌರವ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಸೇರಿ ಹಲವಾರು ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಲಭಿಸಿವೆ. ಅವರು ಒಬ್ಬ ನಿಜವಾದ ಸಮಗ್ರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ – ಸಾಹಿತಿ, ವಿಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಾವಿದ, ಚಿಂತಕಿ, ನಾಟಕಕಾರ, ಪತ್ರಕರ್ತ, ಪರಿಸರ ಹೋರಾಟಗಾರ.

ಸ್ಮಾರಕ

ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸಾಲಿಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿತವಾದ ಕಾರಂತ ಸ್ಮೃತಿಚಿತ್ರಶಾಲೆ ಎಂಬ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯದಲ್ಲಿ ಅವರ ಜೀವನ, ಕೃತಿಗಳು, ಅವರ ಉಪಯೋಗಿಸಿದ ವಸ್ತುಗಳು, ಚಿತ್ರಗಳು ಇತ್ಯಾದಿ ಪ್ರದರ್ಶನಕ್ಕಿಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಭಾವಪೂರ್ಣ ಸ್ಥಳವಾಗಿದ್ದು, ಕಾರಂತರ ನಂಬಿಕೆಯ ಪ್ರತಿರೂಪವಾಗಿದೆ.

ಕೊನೆ ಮಾತು

96 ವರ್ಷಗಳ ಉದ್ದವಾದ ಜೀವನಪಯಣದಲ್ಲಿ ಕೋಟಾ ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತರು ನಮಗೆ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಹೊಸ ಎಳೆಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. ನಾವೆಲ್ಲಾ ಅವರಿಂದ ಕಲಿಯಬೇಕಾದ ಪಾಠವೇಂದರೆ: ಸದಾ ಹೊಸದನ್ನು ಅರಸುವುದು, ಅನುಭವದ ಆಧಾರದಲ್ಲಿ ಕಲಿತದ್ದನ್ನು ಮತ್ತೆ ಪ್ರಯೋಗಿಸು, ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದ ನೋಡು, ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಕ್ಕಿಂತ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ, ಬದುಕನ್ನು ವಿದ್ಯಾಲಯವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸು.

ಅವರು ಬರೆಯದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಕಾರವೇ ಇಲ್ಲ, ತಾಳದ ಕಲಾ ಕ್ಷೇತ್ರವೇ ಇಲ್ಲ, ತೊಡಗಿಲ್ಲದ ಚಿಂತನೆಯ ದಿಕ್ಕೇ ಇಲ್ಲ! ನಿಜಕ್ಕೂ, ಅವರು ನಡೆದುಕೊಂಡ ನಾಡಿನ ವಿಶ್ವಕೋಶ. ನಾವು ಅವರ ಬರಹಗಳನ್ನು ಓದುವುದೂ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಪ್ರವಾಸ ಮಾಡುವಂತೆ.