ವೃದ್ಧಿಸಂಧಿ – ಒಂದು ಶ್ರಾವಣಶೀಲ ಸಂಧಿಯ ರೂಪ

ವ್ಯಾಕರಣದ ಸಂಧಿ ಪ್ರಕಾರಗಳು ಭಾಷೆಯ ಶಬ್ದಗಳ ಉಚ್ಛಾರಣೆಯನ್ನು ಶುದ್ಧಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ ಹಾಗೂ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಶ್ರಾವಣಸೌಂದರ್ಯ ನೀಡುತ್ತವೆ. ಈ ಸಂಧಿಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾದ ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಕಾರವೇ ವೃದ್ಧಿಸಂಧಿ.

💡 ವೃದ್ಧಿಸಂಧಿ ಎಂದರೇನು?

ವೃದ್ಧಿಸಂಧಿ ಎಂಬುದು ಎರಡು ಶಬ್ದಗಳು ಒಂದಾಗಿ ಬರುವಾಗ ಉಂಟಾಗುವ ವಿಶೇಷ ಸ್ವರ ಬದಲಾವಣೆಯ ನಿಯಮ. ಇಲ್ಲಿ:

• ಪೂರ್ವಪದದ ಕೊನೆಯ ಸ್ವರವು ಅ ಅಥವಾ ಆ ಆಗಿರಬೇಕು.
• ಉತ್ತರಪದದ ಮೊದಲ ಸ್ವರವು ಏ, ಐ, ಓ, ಅಥವಾ ಔ ಆಗಿರಬೇಕು.
• ಈ ಸಂಧಿಯಲ್ಲಿ ಆ ಎರಡು ಸ್ವರಗಳು ಸೇರಿ ಹೊಸ ಸ್ವರ ರೂಪಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.

ನಿಯಮ:

• ಅ/ಆ + ಏ/ಐ → ಐ
• ಅ/ಆ + ಓ/ಔ → ಔ

ಈ ನಿಯಮದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಶಬ್ದಗಳು ಸೇರಿಕೊಂಡಾಗ ಸ್ವರದಲ್ಲಿ "ವೃದ್ಧಿ" (ವೃದ್ಧಿ = ಹೆಚ್ಚಳ) ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ, ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಸಂಧಿಗೆ "ವೃದ್ಧಿಸಂಧಿ" ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ.

📝 ವೃದ್ಧಿಸಂಧಿಯ ಉದಾಹರಣೆಗಳು

ಅ/ಆ + ಏ/ಐ → ಐ

• ಏಕ + ಏಕ = ಏಕೈಕ (ಅ + ಏ = ಐ)
• ಶಿವ + ಐಕ್ಯ = ಶಿವೈಕ್ಯ (ಅ + ಐ = ಐ)
• ಭಾವ + ಐಕ್ಯ = ಭಾವೈಕ್ಯ
• ಮಹಾ + ಏಕ = ಮಹೈಕ
• ಮಹಾ + ಐಕ್ಯ = ಮಹೈಕ್ಯ
• ಜನ + ಐಕ್ಯ = ಜನೈಕ್ಯ
• ಅಷ್ಟ + ಐಶ್ವರ್ಯ = ಅಷ್ಟೈಶ್ವರ್ಯ
• ಲೋಕ + ಏಕ = ಲೋಕೈಕ

ಅ/ಆ + ಓ/ಔ → ಔ

• ವನ + ಔಷಧ = ವನೌಷಧ
• ಸಿದ್ಧ + ಔಷಧ = ಸಿದ್ಧೌಷಧ
• ವನ + ಔಷಧಿ = ವನೌಷಧಿ
• ದಿವ್ಯ + ಔಷಧಿ = ದಿವ್ಯೌಷಧಿ
• ಮಹಾ + ಔದಾರ್ಯ = ಮಹೌದಾರ್ಯ
• ಮಹಾ + ಓಘ = ಮಹೌಘ
• ಮಹಾ + ಔಷಧ = ಮಹೌಷಧ
• ಜಲ + ಓಘ = ಜಲೌಘ

🎯 ವೃದ್ಧಿಸಂಧಿಯ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯತೆ

• ಸ್ವರ ಸಂಧಿಯ ಉನ್ನತ ರೂಪ: ಇತರ ಸಂಧಿಗಳಲ್ಲಿ ಸರಳ ಸ್ವರ ಬದಲಾವಣೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ವೃದ್ಧಿಸಂಧಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ಶಬ್ದ ಬದಲಾವಣೆ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ.
• ಶಬ್ದ ಶ್ರಾವಣದಲ್ಲಿ ಸಮೃದ್ಧತೆ: ವೃದ್ಧಿಸಂಧಿಯಿಂದ ಶಬ್ದಗಳು ಲಯಬದ್ಧವಾಗಿ ಹಾಗೂ ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಕಾನಿಸುತ್ತವೆ.
• ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಶ್ಲೋಕಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕ ಬಳಕೆ: ಹಳೆಯ ಕಾವ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಸಂಧಿಯ ಬಳಕೆ ಅಪಾರವಾಗಿದೆ.

 

ವೃದ್ಧಿಸಂಧಿ ಎನ್ನುವುದು ಭಾಷೆಯ ಶಬ್ದಗಳಿಗೆ ಗಂಭೀರತೆ ಹಾಗೂ ಸಮೃದ್ಧಿಯುಳ್ಳ ಶ್ರಾವಣರೂಪ ನೀಡುವ ಒಂದು ಅದ್ಭುತ ಸಂಧಿ ವಿಧಾನವಾಗಿದೆ. ಇದರ ಮೂಲಕ ಶಬ್ದಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಲಲಿತವಾಗಿ ಹಾಗೂ ಸೊಗಸಾಗಿ ಉಚ್ಚರಿಸಲಾಗುತ್ತವೆ. ಇದು ನಾವೆಲ್ಲರಿಗೂ ಸಂಸ್ಕೃತ ಹಾಗೂ ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಕರಣದ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಮನಗಂಡಿಸುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.