ಮಹಾಕವಿ ರನ್ನ: ಕನ್ನಡದ ಕಾವ್ಯಾಕಾಶದ ಕವಿಚಕ್ರವರ್ತಿ

ಪರಿಚಯ
ಹತ್ತನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಹೊಳೆದ ಕನ್ನಡದ ಕಾವ್ಯನಕ್ಷತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಾಕವಿ ರನ್ನ ಒಂದು ಅದ್ಭುತ ಪ್ರಭೆ. ಬಿಜಾಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮುಧೋಳ (ಮುದುವೊಳಲು) ಎಂಬ ಪವಿತ್ರ ನೆಲದಲ್ಲಿ ಕ್ರಿ.ಶ. 949ರಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ರನ್ನ, ತನ್ನ ಕಾವ್ಯ ಪ್ರತಿಭೆಯಿಂದ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಅಜರಾಮರ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡರು. ತಂದೆ ಜಿನವಲ್ಲಭ ಮತ್ತು ತಾಯಿ ಅಬ್ಬಲಬ್ಬೆ ಅವರು ಬಳೆಗಾರರು ಮತ್ತು ಜೈನ ಧರ್ಮದ ಅನುಯಾಯಿಗಳಾಗಿದ್ದರು.

ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ದೀಕ್ಷೆ
ಮುದುವೊಳಲಿನಿಂದ ಬಂಕಾಪುರಕ್ಕೆ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸಕ್ಕಾಗಿ ತೆರಳಿದ ರನ್ನ ಅಲ್ಲಿ ಲಲಿತಕೀರ್ತಿ ಪಂಡಿತರ ಬಳಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದನು. ಈ ಸಂದರ್ಭದ ಮುಖ್ಯ ಘಟನೆ ಅಜಿತಸೇನಾಚಾರ್ಯರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನವು, ಏಕೆಂದರೆ ಅವರು ರನ್ನನನ್ನು ಗಂಗವಾಡಿಯ ದಂಡನಾಯಕ ಚಾವುಂಡರಾಯನಿಗೆ ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. ಈ ದೈವಸಂಯೋಗವು ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಮಹತ್ವದ ಕೊಡುಗೆಯಾದುದು.

ಚಾವುಂಡರಾಯನ ಸಹಕಾರ
ರನ್ನನ ಸಹಕಾರದಿಂದ, ಚಾವುಂಡರಾಯನು ತನ್ನ ಅಮೋಘ ಕೃತಿಯಾದ ತ್ರಿಷಷ್ಟಿಲಕ್ಷಣ ಮಹಾಪುರಾಣವನ್ನು ರಚಿಸಲು ಪ್ರೇರಿತನಾದನು. ಈ ಪ್ರಚುರ ಕೃತಿಯು ಜೈನ ಧರ್ಮದ ಪಾವನತೆಯನ್ನು ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸಿತು.

ಆಸ್ಥಾನ ಕವಿಯಾಗಿ ಬೆಳಕಾದ ರನ್ನ
ಚಾಲುಕ್ಯ ಚಕ್ರವರ್ತಿಗಳಾದ ತೈಲಪ ಮತ್ತು ಅವರ ಪುತ್ರ ಇರಿವ ಬೆಡಂಗರ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಕವಿಯಾಗಿ ರನ್ನ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಪಡೆದನು. ಚಕ್ರವರ್ತಿಯ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹದಿಂದ ರನ್ನ ತನ್ನ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕೃತಿಯಾದ ಸಾಹಸಭೀಮ ವಿಜಯಂ (ಗದಾಯುದ್ಧ) ರಚನೆಗೆ ಕೈ ಹಾಕಿದನು. ಮಹಾಭಾರತದ ಭೀಮನ ವೀರತೆಯನ್ನು ತನ್ನ ಆಶ್ರಯದಾತ ತೈಲಪನೊಡನೆ ತೂಲನೆ ಮಾಡಿ ಕಾವ್ಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಅಚಲಗೊಳಿಸಿದ ಈ ಕೃತಿ ಆಸ್ತಿಕ ಮತ್ತು ನಾಸ್ತಿಕರ ನಡುವಿನ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ಕಾವ್ಯಮೂಲಕ ಸಮತೋಲನಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.

ಸಾಹಸಭೀಮ ವಿಜಯಂ (ಗದಾಯುದ್ಧ)
ಈ ಚಂಪೂ ಕಾವ್ಯವು ಕೌರವರ ದುರ್ಯೋಧನನನ್ನು ಮಹಾನುಭಾವನಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತವೆ. ರನ್ನನ ಕಾವ್ಯ ಶೈಲಿಯು ಪಾಠಕರಲ್ಲಿ ಆತ್ಮಾಭಿಮಾನವನ್ನು ಉದ್ಧೀಪಿಸುವ ಒಂದು ಅಪೂರ್ವ ಕೌಶಲ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಭೀಮ ಮತ್ತು ದುರ್ಯೋಧನರ ನಡುವೆ ನಡೆದ ಗದಾಯುದ್ಧವನ್ನು ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತಾ, ಇಡೀ ಮಹಾಭಾರತದ ಕಥೆಯನ್ನು ಸಿಂಹಾವಲೋಕನ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಕೃತಿಯು ಕನ್ನಡ ಕಾವ್ಯಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ ಅಪರೂಪದ ಕೀಲುಗಲ್ಲಾಗಿರುತ್ತದೆ.

ಅಜಿತ ತೀರ್ಥಂಕರ ಪುರಾಣ ತಿಲಕಂ
ಅತ್ತಿಮಬ್ಬೆಯ ಆಶ್ರಯದಲ್ಲಿ, ರನ್ನನು ಅಜಿತ ತೀರ್ಥಂಕರ ಪುರಾಣ ತಿಲಕಂ ಎಂಬ ಮತ್ತೊಂದು ಮಹತ್ವದ ಜೈನ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ರಚಿಸಿದನು. ಈ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ತೀರ್ಥಂಕರ ಅಜಿತನ ದೇವೀ ವೈಭವವನ್ನು ವರ್ಣಿಸಿದ್ದು, ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಸಗರನ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೃದಯಸ್ಪರ್ಶಿಯಾಗಿ ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕೃತಿಯ ಆದಿ ಮತ್ತು ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಅತ್ತಿಮಬ್ಬೆಯ ದಾನ ಧರ್ಮಗಳನ್ನು ಹೊಗಳಿದ್ದಾರೆ.

ಇತರ ಕೃತಿಗಳು
ರನ್ನನ ಪರಶುರಾಮಚರಿತ ಮತ್ತು ಚಕ್ರೇಶ್ವರಚರಿತ ಎಂಬ ಕೃತಿಗಳ ಪ್ರಸ್ತಾಪವೂ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಇದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಇವುಗಳ ಪೂರ್ಣ ಪಠ್ಯಗಳು ಇಂದು ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲ.

ಕವಿಚಕ್ರವರ್ತಿಯಾಗಿ ಪರಿಗಣನೆ
ತೈಲಪನ ಆಶ್ರಯದಲ್ಲಿ, ರನ್ನನ ಕಾವ್ಯ ಪ್ರತಿಭೆಯು ತೇಜೋಮಯವಾಗಿ ಹೊಳೆದಿತು. ತನ್ನ ಅಪೂರ್ವ ಶೈಲಿಯಿಂದ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಹೊಳೆಯಿಸಿದ ರನ್ನನು, ಕವಿಚಕ್ರವರ್ತಿ, ಅಭಿನವ ಕವಿಚಕ್ರವರ್ತಿ, ಕವಿರತ್ನ ಮುಂತಾದ ಬಿರುದನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಕಾರಣನಾದನು.

ರನ್ನನ ಬಿರುದುಗಳು:

• ಕವಿಚಕ್ರವರ್ತಿ: ಕಾವ್ಯತೇಜಸ್ಸು ಸಾರುವವರ ರಾಜನಾಗಿ ಪರಿಗಣನೆ.
• ಕವಿರತ್ನ: ಕಾವ್ಯದ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಪಾವನ ಕವಿ.
• ಕವಿ ತಿಲಕ: ಕವಿಗಳ ಹೆಮ್ಮೆ ತಿಲಕವಾಗಿ.
• ಕವಿರಾಜಶೇಖರ: ಕವಿಗಳಿಗೆ ಶ್ರೇಷ್ಠನಾದ ರಾಜ ಶೇಖರ.
• ಉಭಯಕವಿ: ಇಬ್ಬರು ವಿಶಿಷ್ಟ ಕಾವ್ಯಶೈಲಿಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿದವರು.

ರನ್ನನ ಮಾನವೀಯತೆ ಮತ್ತು ಕುಟುಂಬ ಪ್ರೀತಿ
ತನ್ನ ಪೋಷಕ ಚಾವುಂಡರಾಯನ ಗೌರವಕ್ಕಾಗಿ, ಮಗನ ಹೆಸರನ್ನು ‘ರಾಯ’ ಎಂದು ಇಡಿದ ರನ್ನ, ಅತ್ತಿಮಬ್ಬೆಯ ನೆನಪಿಗಾಗಿ ತನ್ನ ಮಗಳ ಹೆಸರನ್ನು ‘ಅತ್ತಿಮಬ್ಬೆ’ ಎಂದು ನಾಮಕರಣ ಮಾಡಿದನು. ಕವಿತೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಅಲ್ಲ, ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸಹ ಮಾನವೀಯತೆಗೆ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡಿದ ಪ್ರತಿ ತುದಿಯೂ ರನ್ನನ ಶ್ರೇಷ್ಠತೆಯನ್ನು ತೋರುತ್ತದೆ.

ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಪರಿಚಯ:

• ಜನನ: ಕ್ರಿ.ಶ. 949
• ಜನ್ಮಸ್ಥಳ: ಮುಧೋಳ, ಬಿಜಾಪುರ
• ತಂದೆ: ಜಿನವಲ್ಲಭ
• ತಾಯಿ: ಅಬ್ಬಲಬ್ಬೆ
• ಆಸ್ಥಾನಗಳು: ತೈಲಪ ಮತ್ತು ಇರಿವ ಬೆಡಂಗರನು

ಪ್ರಮುಖ ಕೃತಿಗಳು:

1. ಸಾಹಸಭೀಮ ವಿಜಯಂ
2. ಅಜಿತ ತೀರ್ಥಂಕರ ಪುರಾಣ ತಿಲಕಂ
3. ಚಕ್ರೇಶ್ವರಚರಿತ
4. ಪರಶುರಾಮಚರಿತ
5. ರನ್ನಕಂದ (೧೨ ಕಂದಪದ್ಯಗಳ ನಿಘಂಟು)

ನಾವು ರನ್ನನಿಂದ ಕಲಿಯಬಹುದಾದ ಪಾಠಗಳು

1. ಕಾವ್ಯ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿನ ನವೀನತೆಯು ಓದುಗರಿಗೆ ಆಕರ್ಷಕವಾಗಬೇಕು.
2. ಪ್ರೋತ್ಸಾಹದ ಮಹತ್ವ: ತೈಲಪ ಮತ್ತು ಅತ್ತಿಮಬ್ಬೆಯ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹದಿಂದ ರನ್ನನ ಕಾವ್ಯ ಚುಟುಕಾಗಿ ಬೆಳೆದಿತು.
3. ಸಾಹಿತ್ಯದ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿಸಲು ರನ್ನನ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಸ್ಪೂರ್ತಿದಾಯಕವಾಗಿವೆ.

ರನ್ನನ ಕಾವ್ಯ ಪರಂಪರೆಯ ಮಹತ್ವ
ಮಹಾಕವಿ ರನ್ನ, ಕೇವಲ ಕವಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಸಮಾಜದ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಒತ್ತಿಹೇಳುವ ದಾರ್ಶನಿಕನಾಗಿಯೂ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಕಾವ್ಯಗಳ ಶಕ್ತಿ, ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಗಾಢಗೊಳಿಸಿ, ಜಾಗತಿಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಗೌರವವನ್ನು ತಂದಿದೆ.

ಮಹಾಕವಿ ರನ್ನನ ದೀಪವು ಕನ್ನಡದ ಕಾವ್ಯಾಕಾಶದಲ್ಲಿ ಸದಾ ಪ್ರಕಾಶಿಸುವ ಜ್ಯೋತಿಯಾಗಿ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ.