ಡಾ. ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಕಂಬಾರ: ಕಾವ್ಯ, ನಾಟಕ, ಜನಪದದ ಪ್ರಜ್ಞೆ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಾಧನೆ

ಡಾ. ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಕಂಬಾರ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಲೋಕದ ಪ್ರಮುಖ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ. ಅವರು ಕವಿ, ಕಾದಂಬರಿಕಾರ, ನಾಟಕಕಾರ, ಜಾನಪದ ತಜ್ಞ ಮತ್ತು ಹಂಪಿಯ ಕನ್ನಡ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಮೊದಲ ಕುಲಪತಿಯಾಗಿಯೂ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಕಂಬಾರರ ವಿಭಿನ್ನ ಪ್ರತಿಭೆಗಳಲ್ಲಿ, ಜಾನಪದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ನಾಟಕಗಳಲ್ಲಿ ಅವರ ವಿಶೇಷ ಕೊಡುಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿದೆ. ಅವರ ಜೀವನ, ವೃತ್ತಿ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಾಧನೆಗಳು ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಶ್ರೀಮಂತಿಯ ಚಿಹ್ನೆ.

ಜನನ ಮತ್ತು ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ

ಡಾ. ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಕಂಬಾರ ಜನವರಿ 2, 1937ರಲ್ಲಿ ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಘೋಡಿಗೇರಿ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರ ತಂದೆ ಬಸವಣ್ಣೆಪ್ಪ ಕಂಬಾರ ಮತ್ತು ತಾಯಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ. ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಮುನ್ಸಿಪಲ್ ಪ್ರೌಢಶಾಲೆ, ಗೋಕಾಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದ ಅವರು, ನಂತರ ಬೆಳಗಾವಿಯ ಲಿಂಗರಾಜ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಬಿಎ ಪದವಿ ಪಡೆದರು. 1962ರಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಎಂಎ ಪದವಿಯನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿ, ಅದೇ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಪಿಎಚ್.ಡಿ. ಪದವಿಗೂ ಅರ್ಹತೆಯನ್ನು ಪಡೆದರು.

ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸದ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಅವರ ಕಾವ್ಯಪ್ರಜ್ಞೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತ ಹೋದದ್ದರಿಂದ, ಕಂಬಾರರ ಕವನಗಳು ಕನ್ನಡದ ಕಾವ್ಯಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಚಿಗುರುಗಳನ್ನು ಮೂಡಿಸಿದವು.

ವೃತ್ತಿ ಜೀವನ: ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ನಾಟಕದ ನೆಲೆಗಳು

ಕಾವ್ಯಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಮುಂಚೆ ಓದಿದ ಕವಿಗಳಿಗಿಂತ ವಿಭಿನ್ನ ಶೈಲಿಯನ್ನು ತೋರಿದ ಕಂಬಾರ, ಜನಪದ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಹೊಸ ದಾರಿಯನ್ನು ತೋರಿಸಿದರು. ಕಾವ್ಯ, ನಾಟಕ, ಜನಪದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ರಂಗಭೂಮಿ ಸಂಬಂಧಿ ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಅವರ ಕೊಡುಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೇಷ್ಠ. ಅವರು ತಮ್ಮ ಗ್ರಾಮೀಣ ಜನಪದ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡು, ಅದರ ಮೂಲಕ ಪ್ರಾಚೀನ ಮತ್ತು ಜನಪದದ ಬಂಡಾಯವನ್ನು ತಮ್ಮ ಬರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಬಳಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.

ಹಂಪಿ ಕನ್ನಡ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಕುಲಪತಿಯಾಗಿ

ಕಂಬಾರರು ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಹಂಪಿ ಕನ್ನಡ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಮೊದಲ ಕುಲಪತಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದರು. ಈ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ, ಕಂಬಾರರು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯದ ಅಭಿವೃದ್ದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಅವರ ಕಾರ್ಯಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಜನಪದ ಮತ್ತು ನಾಟಕಶೈಲಿಗಳ ಸಮರ್ಥ ಪ್ರವರ್ತನೆ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ನಡೆಯಿತು.

ನಾಟಕಶಿಲ್ಪ ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಕಲೆ

ಕಂಬಾರರು ಕಾವ್ಯಕ್ಕೂ ಜಾನಪದಗೀತೆಗೂ ಪ್ರಭಾವೀ ಶೈಲಿ ನೀಡಿದವರು. ಜೊತೆಗೆ ಅವರು ನಾಟಕಗಳನ್ನು ಕಾವ್ಯಪ್ರಧಾನವಾಗಿಯೂ, ಪ್ರಜ್ಞಾವಂತವಾಗಿಯೂ ಮಾಡಿದರು. ಅವರ ಪ್ರಮುಖ ನಾಟಕಗಳಲ್ಲಿ ಜೋಕುಮಾರಸ್ವಾಮಿ, ಋಷ್ಯಶೃಂಗ, ಮತ್ತು ಕಾಡುಕುದುರೆ ಸೇರಿವೆ.

ಕಂಬಾರರು ತಮ್ಮ ಚಿತ್ರಕತೆಗಳಿಗೆ ತಾವೇ ಸಂಗೀತ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಇವರ "ಕಾಡುಕುದುರೆ" ಚಿತ್ರದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕಾಡು ಕುದುರೆ ಓಡಿಬಂದಿತ್ತಾ ಹಾಡು ಮತ್ತು ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಸುಬ್ಬಣ್ಣರ ಪಾತ್ರದ ಅನನ್ಯ ಶೈಲಿ ಜನಮನವನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸಿತು.

ಜಾನಪದ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಪ್ರೇರಣೆ

ತಮ್ಮ ಗ್ರಾಮೀಣ پسಿಪಾಶವನ್ನು ಹಾಗೂ ಜನಪದ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಚುಕ್ಕಿಯೊಳಗೊಡ್ಡಿ, ಕಂಬಾರರು ತಮ್ಮ ಬರವಣಿಗೆಗೆ ಹೊಸ ಜೀವ ತುಂಬಿದರು. ಅವರ ಗ್ರಾಮೀಣ ಜೀವನದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಆಳವನ್ನೂ, ಅದರ ಜನಜೀವನದ ಯಥಾರ್ಥತೆಯನ್ನೂ ಬರವಣಿಗೆಯ ಮೂಲಕ ವರ್ಣಿಸುವಲ್ಲಿ ಅವರು ನಿಸ್ಸಂದೇಹವಾಗಿ ಶ್ರೇಷ್ಠ.

ಅವರು ಬರೆದ ಸಂಗ್ಯಾಬಾಳ್ಯ, ಬೆಂಬತ್ತಿದ ಕಣ್ಣು, ಆಲಿಬಾಬ ಮುಂತಾದ ನಾಟಕಗಳು ಕರ್ನಾಟಕ ನಾಟಕ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಸಾಂದ್ರ ಹೆಜ್ಜೆ ಗುರುತು ಮೂಡಿಸಿದವು. ಈ ನಾಟಕಗಳಲ್ಲಿ ಜನಪದ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಕಂಬಾರರು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಛಾಯೆಯಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡರು.

ಸಾಹಿತ್ಯಸೃಷ್ಟಿ

ಡಾ. ಕಂಬಾರರು ಹಲವು ಪ್ರಕಾರಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಸಾಹಿತ್ಯ ರಚನೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಬರೆದಿರುವ 10 ಕಾವ್ಯಪುಸ್ತಕಗಳು, 25 ನಾಟಕಗಳು, 5 ಕಾದಂಬರಿಗಳು, 17 ಪ್ರಬಂಧ ಸಂಕಲನಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನ ಪುಸ್ತಕಗಳು ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಶ್ರೀಮಂತಿಗೆ ದೊಡ್ಡ ಕೊಡುಗೆ. ಅವರ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ಯಾ ಬಾಳ್ಯ, ಮತಾಂತರ, ಜೋಕುಮಾರಸ್ವಾಮಿ, ಕಾಡುಕುದುರೆ ಮುಂತಾದ ನಾಟಕಗಳು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿವೆ.

ಅವರ ಸಿರಿಸಂಪಿಗೆ ಎಂಬ ನಾಟಕಕ್ಕೆ ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ದೊರೆತಿದೆ. "ಶಿವರಾತ್ರಿ", "ನೆಲಸಂಪಿಗೆ", "ಮಹಾಮಾಯಿ" ಇಂತಿಯಾದ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲೂ ಜನಪದ ಶೈಲಿ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯಾಗಿದೆ.

ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಗೌರವಗಳು

ಡಾ. ಕಂಬಾರ ಅವರ ಸಾಧನೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ, ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರವು ಹಲವಾರು ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಿದೆ. 2021ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಪದ್ಮಭೂಷಣ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು. 2010ರಲ್ಲಿ, ಅವರನ್ನು ಜ್ಞಾನಪೀಠ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರನ್ನಾಗಿ ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು.

ಅವರು 2011ರಲ್ಲಿ ಅಕಾಡೆಮಿ ರತ್ನ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದು, ಇದೊಂದು ಮಹತ್ವದ ಸಾಧನೆಯಾಗಿದೆ. ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಪಂಪ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ನಾಡೋಜ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಮುಂತಾದವುಗಳು ಅವರ ಸಾಧನೆಗಳಿಗೆ ನೀಡಲಾದ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳಲ್ಲಿವೆ.

ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಜನಪದದ ಮೆರುಗು

ಕಂಬಾರರು ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಗೋಕಾಕ, ಧಾರವಾಡ, ಮತ್ತು ಬೆಳಗಾವಿ ಭಾಗದ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಹೊತ್ತು ತಂದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಜನಪದ ರಂಗಭೂಮಿಯ ಮೂಲಕ ಕರ್ನಾಟಕದ ಜನಪದ ತತ್ತ್ವವನ್ನು ಬಡಾವಣೆಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಪರಿಚಯಿಸಿದರು.

ಕಂಬಾರರ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಮೀಣತೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯರ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯು ವ್ಯಕ್ತವಾಗಿದ್ದು, ಇವರ ರಚನೆಗಳು ಸಮಾಜದ ಪ್ರತಿಬಿಂಬವನ್ನು ಹಿಡಿದಿಡುವ ಶಕ್ತಿ ಹೊಂದಿವೆ.