ಕೃದಂತಗಳು

 ಕೃತ್‌ಪ್ರತ್ಯಯಗಳು ಮತ್ತು ಕೃದಂತಗಳು ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಕರಣದ ಮಹತ್ವದ ಭಾಗವಾಗಿವೆ. ಕೃತ್‌ಪ್ರತ್ಯಯಗಳು ಧಾತುಗಳಿಗೆ (verbs) ಸೇರಿ ಅವುಗಳನ್ನು ನಾಮರೂಪ ಅಥವಾ ಅವ್ಯಯಗಳಲ್ಲಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಕ್ರಮವನ್ನು ಕೃದಂತ ನಿರ್ಮಾಣ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇವುಗಳ ವಿಶೇಷತೆಯೆಂದರೆ, ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪೂರ್ತಿ ನಿರ್ವಹಿಸಿದರೂ (completed actions) ಅಥವಾ ನಿಜವಾಗಿಯೂ ನಡೆಯಬೇಕಾದರೂ (anticipated actions) ಅಪೂರ್ಣವಾದ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ.

ಕೃತ್‌ಪ್ರತ್ಯಯ (Krit Pratyaya) ಮತ್ತು ಧಾತುಗಳು

ಕೃತ್‌ಪ್ರತ್ಯಯಗಳು ವಿಶೇಷ ಪ್ರತ್ಯಯಗಳಾಗಿದ್ದು, ಅವುಗಳನ್ನು ಧಾತುಗಳಿಗೆ (ಮೂಲ ಕ್ರಿಯಾಪದ) ಸೇರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಹೊಸ ಪದಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಕೃನಾಮ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಧಾತುಗಳು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಕ್ರಿಯಾಪದಗಳ ತತ್ವವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ.

ಕೃದಂತಗಳ ಪ್ರಕಾರಗಳು

1. ಕೃದಂತನಾಮ (Kridanta Nouns): ಕೃತ್‌ಪ್ರತ್ಯಯವನ್ನು ಧಾತುಗಳಿಗೆ ಸೇರಿಸಿದಾಗ ಅದು ನಾಮ ಪದದ ರೂಪವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ, ಅದು ಸಮಯದ ಜೊತೆಗೆ ನಾಮಪ್ರತ್ಯಯ (noun suffixes) ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಪದಗಳು ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದವನು ಅಥವಾ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ ಸಮಯವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳನ್ನು ಕೃತ್‌ನಾಮಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.

• ವರ್ತಮಾನಕೃತ್‌ಪ್ರತ್ಯಯ (Present Tense Form):

  • ಓಡು + ವ + ಅ = ಓಡುವ
  • ಬರೆ + ವ + ಅ = ಬರೆಯುವ
  • ಹೋಗು + ವ + ಅ = ಹೋಗುವ

• ಭೂತಕಾಲಕೃತ್‌ಪ್ರತ್ಯಯ (Past Tense Form):

  • ಓಡು + ದ + ಅ = ಓಡಿದ
  • ಬರೆ + ದ + ಅ = ಬರೆದ
  • ಹೋಗು + ದ + ಅ = ಹೋದ

• ನಿಷೇಧಕೃತ್‌ಪ್ರತ್ಯಯ (Negative Form):

  • ಓಡು + ಅದ + ಅ = ಓಡದ
  • ಬರೆ + ಅದ + ಅ = ಬರೆಯದ
  • ಹೋಗು + ಅದ + ಅ = ಹೋಗದ

2. ಕೃದಂತಭಾವನಾಮ (Kridanta Abstract Nouns): ಕೃತ್‌ಪ್ರತ್ಯಯಗಳು ಭಾವವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವಾಗ, ಅವು ಕೃದಂತಭಾವನಾಮ ಅಥವಾ ಭಾವಕೃದಂತ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಇವು ಕೃತ್‌ನಾಮಗಳಂತೆ ಕ್ರಿಯಾಪದದ ಭಾವವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತವೆ.

• ಭಾವಕೃತ್‌ಪ್ರತ್ಯಯಗಳು:
  • ಮಾಡು + ಟ = ಮಾಟ (ಮಾಡಿರುವ ಭಾವ)
  • ಓಡು + ಟ = ಓಟ (ಓಡುವ ಭಾವ)
  • ಬರೆ + ವಿಕೆ = ಬರೆಯುವಿಕೆ (ಬರೆಯುವ ಕ್ರಿಯೆಯ ಭಾವ)
  • ತಿನ್ನು + ಇಕೆ = ತಿನ್ನುವಿಕೆ (ತಿನ್ನುವ ಭಾವ)

ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಟ, ವಿಕೆ, ಇಕೆ ಮುಂತಾದವು ಕೃತ್‌ಪ್ರತ್ಯಯಗಳಾಗಿ ಉಪಯೋಗವಾಗುತ್ತವೆ.

3. ಕೃnnಾವ್ಯಯ (Kridanta Indeclinable Words): ಅವ್ಯಯವೆಂದರೆ, ಇವು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಮಾರ್ಪಾಡುಗಳನ್ನು ಹೊಂದದ ಶಬ್ದಗಳಾಗಿವೆ. ಕೃತ್‌ಪ್ರತ್ಯಯಗಳು ಈ ರೀತಿ ಧಾತುಗಳಿಗೆ ಸೇರಿ ಅವ್ಯಯಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ, ಇವು ಅವ್ಯಯಕೃತ್‌ಪ್ರತ್ಯಯ ಅಥವಾ ಕೃದಂತಾವ್ಯಯ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತವೆ.

• ಕೃತ್‌ಅವ್ಯಯ:
  • ಮಾಡು + ಉತ್ತ = ಮಾಡುತ್ತ (ಅದ್ಯಾವ ಸಮಯದಲ್ಲೂ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಕ್ರಿಯೆ)
  • ಮಾಡು + ಅದೆ = ಮಾಡದೆ (ಕ್ರಿಯೆ ಇಲ್ಲ)
  • ಮಾಡು + ಅಲು = ಮಾಡಲು (ಭಾವಿಸುವ/ನಡೆಯುವ ಕ್ರಿಯೆ)
  • ಬರೆ + ದು = ಬರೆದು (ಕೃತ ಕ್ರಿಯೆ)
  • ಹಾಡು + ಲಿಕ್ಕೆ = ಹಾಡಲಿಕ್ಕೆ (ಹೆಚ್ಚು ಉದ್ದೇಶ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲು)

ಶಬ್ದರಚನೆಗೆ ಮಾದರಿಗಳು

1. ಪುಲ್ಲಿಂಗದಲ್ಲಿ (Masculine Usage) ಕೃತ್‌ಪ್ರತ್ಯಯ ಬಳಕೆ:

• ಹೋಗು + ಅವನು + ಉ = ಹೋಗುವನು (ಪುರುಷನ ಮೇಲೆ)
• ಹೋಗು + ಅವರು + ಅನ್ನು = ಹೋಗುವವರನ್ನು (ಪುರುಷರ ಗುಂಪಿನ ಮೇಲೆ)

2. ಸ್ತ್ರೀಲಿಂಗದಲ್ಲಿ (Feminine Usage) ಕೃತ್‌ಪ್ರತ್ಯಯ ಬಳಕೆ:

• ಹೋಗು + ಅವಳು + ಉ = ಹೋಗುವಳು (ಹೆಂಗಸನ ಮೇಲೆ)
• ಹೋಗು + ಅವರು + ಅನ್ನು = ಹೋಗುವವರನ್ನು (ಹೆಂಗಸರು ಅಥವಾ ಮಹಿಳೆಯ ಗುಂಪಿನ ಮೇಲೆ)

3. ವಿಭಕ್ತಿಯು (Case Suffix Usage): ಕೃತ್‌ಪ್ರತ್ಯಯಗಳಿಗಾಗಿ, ವಿಭಕ್ತಿ ಪ್ರತ್ಯಯಗಳು ನಾಮಗಳ ಮೇಲೆ ಹೇಗೆ ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸಿ:

• ಹೋಗು + ಅವನು + ಇಂದ = ಹೋಗುವವನಿಂದ
• ಹೋಗು + ಅವಳು + ಗೆ = ಹೋಗುವವಳಿಗೆ

ಕೃತ್‌ಪ್ರತ್ಯಯಗಳಿಂದ ಕೃತ್ ರೂಪಗಳು:

• ಧಾತು + 'ಅ' (Suffix):

  • ಮಾಡು + ಅ = ಮಾಡ
  • ಹಾಡು + ಅ = ಹಾಡ

• ಧಾತು + 'ಇ' (Suffix):

  • ಮಾಡು + ಇ = ಮಾಡಿ
  • ಬರೆ + ಇ = ಬರೆ

• ಧಾತು + 'ದು' (Suffix):

  • ಬರು + ದು = ಬಂದು
  • ಕರೆ + ದು = ಕರೆದು

ಕೃತ್‌ಪ್ರತ್ಯಯದ ವಿಶೇಷ ಗುಣಗಳು:

1. ವರ್ತಮಾನಕಾಲ, ಭೂತಕಾಲ ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯಕಾಲದ (Tense) ಪ್ರಕಾರ, ಕೃತ್‌ಪ್ರತ್ಯಯದ ಬದಲಾವಣೆ.
2. ನಿಷೇಧ ರೂಪಗಳು: ಕ್ರಿಯೆಯ ನಿರಾಕರಣೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸಲು ಕೃತ್‌ಪ್ರತ್ಯಯ.
3. ಅವ್ಯಯ ರೂಪಗಳು: ಮಾರ್ಪಾಡು ಇಲ್ಲದ ಶಬ್ದಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಲು ಪ್ರತ್ಯಯ.

ಕೃನಾಮಗಳು ಮತ್ತು ಕೃತ್‌ಪ್ರತ್ಯಯಗಳು ಕನ್ನಡದ ವ್ಯಾಕರಣದ ಪ್ರಮುಖ ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ.

ಕೃದಂತಗಳು (Kridantas) ಆಧಾರಿತ ಪದಗಳು ಧಾತುಗಳಿಗೆ (verbs) ಕೃತ್‌ಪ್ರತ್ಯಯಗಳನ್ನು (suffixes) ಸೇರಿಸುವ ಮೂಲಕ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗುವ ಪದರೂಪಗಳು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸುವ ಅರ್ಥವಿಲ್ಲದೆ, ಅವು ಒಂದು ಕ್ರಿಯೆಯ ಅಪೂರ್ಣ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ.

ಕೃದಂತಗಳ ಮುಖ್ಯಾಂಶಗಳು:

• ಕೃತ್‌ಪ್ರತ್ಯಯ: ಧಾತುಗಳಿಗೆ (ಮೂಲ ಕ್ರಿಯಾಪದ) ಪ್ರತ್ಯಯವನ್ನು ಸೇರಿಸಿದಾಗ, ಆ ಧಾತು ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು, ಕೆಲಸದ ತತ್ವವನ್ನು ಅಥವಾ ಕೆಲಸದ ಭಾವವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಪದವಾಗುತ್ತದೆ.
• ಕೃತ್ ಪ್ರತ್ಯಯಗಳಿಗೆ 'ಅ', 'ಉ', 'ದು' ಮುಂತಾದವು ಸೇರಬಹುದು, ಮತ್ತು ಇವು ನಾಮಪ್ರತ್ಯಯ ಅಥವಾ ಅವ್ಯಯಪ್ರತ್ಯಯಗಳಾಗಿ ರೂಪಾಂತರಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.

ಕೃನ್ನಾಮ

ಈ ಕೃnnಾಮ ಪದಗಳಲ್ಲಿ, ಕೃತ್ ಪ್ರತ್ಯಯವು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಧಾತುವಿಗೆ ‘ಅ’, ‘ದ’ ಮುಂತಾದ ಪ್ರತ್ಯಯಗಳಾಗಿ ಸೇರುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆ:

• ವರ್ತಮಾನಕಾಲ:
  ಬರೆ + ಉ + ಅ = ಬರೆಯುವ
  ಓಡು + ವ + ಅ = ಓಡುವ

• ಭೂತಕಾಲ:
  ಬರೆ + ದ + ಅ = ಬರೆದ
  ಓಡು + ದ + ಅ = ಓಡಿದ

ಕೃದಂತಗಳ ವಿಧಗಳು:

1. ಕೃದಂತನಾಮ (Kridanta Nouns): ಇವು ಕ್ರಿಯೆಗೆ ಸಂಬಂದಿಸಿದ ನಾಮರೂಪಗಳಾಗುತ್ತವೆ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ "ಮಾಡಿದ" ಎಂಬುದು.

2. ಕೃದಂತಭಾವನಾಮ (Kridanta Abstract Nouns): ಭಾವವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವಂತೆ, ಮಾಟ, ತಿನ್ನುವಿಕೆ, ಓಟ ಮುಂತಾದ ಪದಗಳು.

3. ಕೃದಂತಾವ್ಯಯ (Kridanta Indeclinable Words): ಇವುಗಳಲ್ಲಿ "ಮಾಡಿ", "ಹಾಡಲು", "ಬಂದು" ಮುಂತಾದ ಪದಗಳು ಅವ್ಯಯರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬಳಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ.

ಉದಾಹರಣೆಗಳು:

• ಕೃತ್ ಪ್ರತ್ಯಯ ಬಳಕೆ:
  "ಹೋಗು" + "ಅವನು" = ಹೋಗುವನು
  "ಬರೆ" + "ಅವಳು" = ಬರೆಯುವಳು

• ಕೃತ್ ಪ್ರತ್ಯಯ ಭಾವನಾಮ:
  ಬರೆ + ವಿಕೆ = ಬರೆಯುವಿಕೆ
  ಓಡು + ಟ = ಓಟ

• ಕೃತ್ ಪ್ರತ್ಯಯ ಅವ್ಯಯ:
  ಮಾಡು + ಅ = ಮಾಡ
  ಬರು + ದು = ಬಂದು

ಕೃದಂತಗಳ ಈ ಚಿಂತನೆಗಳು ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಕರಣದ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು.