ಸಂಧಿಗಳು

(4) ಯಣ್ ಸಂಧಿ:

ಸಂಧಿಯಾದಾಗ ಪೂರ್ವಪದದ ಕೊನೆಯ ‘ಇ’, ‘ಈ’, ‘ಉ’, ‘ಊ’ ಇತ್ಯಾದಿ ಸ್ವರಗಳ ನಂತರ ವ್ಯಂಜನಾಕ್ಷರ ‘ಯ್’ ಸೇರುವುದನ್ನು ಯಣ್ ಸಂಧಿ ಎನ್ನುವರು.

ಉದಾಹರಣೆ:

• ಶಕ್ತಿ + ಇಂದ್ರ = ಶಕ್ತ್ಯಿಂದ್ರ (ಇ + ಇ = ಯ್)
• ಗುರು + ಇಶ್ವರ = ಗುರುಯಿಶ್ವರ (ಉ + ಇ = ಯ್)
• ಶಕ್ತಿ + ಈಶ್ವರ = ಶಕ್ತ್ಯೀಶ್ವರ (ಈ + ಈ = ಯ್)
• ಗುರು + ಉಪದೇಶ = ಗುರುಯುಪದೇಶ (ಉ + ಉ = ಯ್)

2. ವ್ಯಂಜನ ಸಂಧಿಗಳು

(5) ಜಶ್ತ್ವ ಸಂಧಿ:

ವ್ಯಂಜನಾಧೀನವಾಗಿ ಸಂಧಿಯಾದಾಗ ಒಂದು ವ್ಯಂಜನಕ್ಕೆ ಮತ್ತೊಂದು ವ್ಯಂಜನ ಸೇರಿದಾಗ ಜಶ್ತ್ವ ಸಂಧಿ ಎನ್ನುವರು.

ಉದಾಹರಣೆ:

• ರಾಜ + ಗುರು = ರಜಗುರು (ಜ + ಗು = ಜಗ)
• ಧನು + ಉಪದೇಶ = ಧನೂಪದೇಶ (ನ + ಉ = ನೂ)

(6) ಶ್ಚುತ್ವ ಸಂಧಿ:

ಪೂರ್ವಪದದ ಕೊನೆಯ ಅಕ್ಷರ ‘ಷ’ ಮತ್ತು ಉತ್ತರಪದದ ಮೊದಲ ಅಕ್ಷರ ವ್ಯಂಜನ ‘ಚ’ ಅಥವಾ ‘ಜ’ ಬಂದಾಗ, ಅಲ್ಲಿ ‘ಷ್ಚು’ ಅಥವಾ ‘ಷ್ಟು’ ಆಗುವ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಶ್ಚುತ್ವ ಸಂಧಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಉದಾಹರಣೆ:

• ದ್ರಷ್ಟ + ಚೇತನ = ದ್ರಷ್ಟೇಚೇತನ (ಷ + ಚ = ಷ್ಚು)
• ಜ್ಞಷ್ಟ + ಜ್ಞಾನ = ಜ್ಞಷ್ಟಜ್ಞಾನ

(7) ಷ್ಟುತ್ವ ಸಂಧಿ:

ಪೂರ್ವಪದದ ಕೊನೆಯ ಅಕ್ಷರ ‘ಷ’ ಮತ್ತು ಉತ್ತರಪದದ ಮೊದಲ ಅಕ್ಷರ ವ್ಯಂಜನ ‘ಟ’ ಬಂದು, ಅವು ಪರಸ್ಪರ ಸೇರಿ ‘ಷ್ಟು’ ಎಂಬ ವ್ಯಂಜನ ಸಹಿತ ದೀರ್ಘ ರೂಪ ಪಡೆಯುವ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಷ್ಟುತ್ವ ಸಂಧಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಉದಾಹರಣೆ:

• ದ್ರಷ್ಟ + ಟ = ದ್ರಷ್ಟಾ
• ಶ್ರುತ + ಟ = ಶ್ರುಷ್ಟಾ

(8) ಛತ್ವ ಸಂಧಿ:

ವ್ಯಂಜನಗಳ ಬೆಸುಗೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಿಶೇಷವಾದ ಪ್ರಯೋಗವು ಛತ್ವ ಸಂಧಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಇದು ವ್ಯಂಜನಾದಿ ಮಾತುಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ.

ಉದಾಹರಣೆ:

• ರುಚಿ + ಛಿದ್ರ = ರುಚಛಿದ್ರ
• ವಚನ + ಛಿದ್ರ = ವಚಛಿದ್ರ

(9) ‘ಲ’ ಕಾರ ದ್ವಿತ್ವ ಸಂಧಿ:

‘ಲ’ ವ್ಯಂಜನವೂ ಅದರ ಮುಂದಿನ ಅಕ್ಷರಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಕೀರ್ಣವಾಗಿ ಸಂಬಂಧಿಸಬಹುದು. ಈ ಲ-ಕಾರ ದ್ವಿತ್ವ ಸಂಧಿ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಬಹುದು.

ಉದಾಹರಣೆ:

• ಹರ + ಲೀಲಾ = ಹರಲಿಲಾ
• ಶರಣ + ಲಾಘವ = ಶರಣಲಾಘವ

(10) ಅನುನಾಸಿಕಸಂಧಿ:

ಸಂದರ್ಭವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ ಅನುನಾಸಿಕ ಅಕ್ಷರಗಳು ವ್ಯಂಜನಕ್ಕೆ ಸೇರುವ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಅನುನಾಸಿಕಸಂಧಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಉದಾಹರಣೆ:

• ಚಂದ್ರ + ಏಕ = ಚಂದ್ರೈಕ
• ಚಂದ್ರ + ಉಪಾದೇಯ = ಚಂದ್ರೂಪಾದೇಯ

ಸಂಕ್ಷೇಪ:

• ಸಂಧಿಗಳು ಬಲವಂತದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಶ್ರುತಿಗಮನೀಯ.
• ಇವುಗಳ ಮೂಲಕ ಪದಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಬೆಸುಗೆಯಾಗಿ, ಅರ್ಥವಂತ ಹಾಗು ಸುಭೋಧ್ಯಮವಾಯ್ತು.