ಗಿರೀಶ್ ಕಾರ್ನಾಡ್:ನಾಟಕ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯ ಸೇವೆ

ಗಿರೀಶ್ ಕಾರ್ನಾಡ್ (ಮೇ 19, 1938 – ಜೂನ್ 10, 2019) ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಅತಿ ಪ್ರಮುಖ ನಾಟಕಕಾರ, ಲೇಖಕ, ನಟ, ನಿರ್ದೇಶಕ ಮತ್ತು ಬುದ್ಧಿಜೀವಿ. ಅವರು ಕನ್ನಡ ಹಾಗೂ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ಸೇವೆಗಳು, ನಾಟಕ ರಂಗಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿಟ್ಟ ಪ್ರಭಾವ, ಮತ್ತು ಚಲನಚಿತ್ರ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ತೋರಿದ ಪ್ರತಿಭೆ ಅವಿಶ್ವಾಸನೀಯವಾಗಿದೆ. ಅವರ ಕೃತಿಗಳು ಸಮಾಜದ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದಂತವು ಹಾಗೂ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಆಳವಾದ ಸಂದೇಶಗಳನ್ನು ತಲುಪಿಸಿದಂತವು. ಈ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ ಗಿರೀಶ್ ಕಾರ್ನಾಡರ ಜೀವನದ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶಗಳು ಮತ್ತು ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ಅವಲೋಕಿಸುತ್ತೇವೆ.

ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ

ಗಿರೀಶ್ ಕಾರ್ನಾಡ್ 1938ರ ಮೇ 19 ರಂದು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಮಾಥೆರಾನದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ತಂದೆ ಡಾ. ರಘುನಾಥ್ ಕಾರ್ನಾಡ್, ತಾಯಿ ಕೃಷ್ಣಾಬಾಯಿ. ಅವರು ಕಿರುಬಾಲಕನಾಗಿದ್ದಾಗಲೆ ತಮ್ಮ ತಂದೆಯು ಪ್ರಗತಿಶೀಲ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಡಾ. ರಘುನಾಥ್ ಅವರ ಪ್ರಗತಿಪರ ಮನೋಭಾವ ಮತ್ತು ತಾಯಿ ಕೃಷ್ಣಾಬಾಯಿಯ ನಿರ್ಧಾರಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಗಿರೀಶ್ ಅವರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ಬೆಳೆದಿತ್ತು.

ಅವರು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಶಿರಸಿಯಲ್ಲಿ, ಪ್ರೌಢಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಧಾರವಾಡದ ಬಾಸೆಲ್ ಮಿಷನ್ ಹೈಸ್ಕೂಲಿನಲ್ಲಿ, ಮತ್ತು ಪದವಿ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಕರ್ನಾಟಕ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು. ಅವರು ರೋಡ್ಸ್ ಸ್ಕಾಲರ್‌ಶಿಪ್ ಪಡೆಯಲು ಆಗ್ನೇಯ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಆಕ್ಸ್ಫರ್ಡ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಕ್ಕೆ ಹೋದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲ ಏಷಿಯನ್ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು, ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್ ಡಿಬೇಟಿಂಗ್ ಕ್ಲಬ್‌ಗೆ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. ಇದರಿಂದಲೇ ಅವರ ಬುದ್ಧಿಜೀವಿತ್ವದ ನೆಲೆ ಇನ್ನಷ್ಟು ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಮೂಡಿ ಬಂತು.

ನಾಟಕ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯ ಸೇವೆ

ಗಿರೀಶ್ ಕಾರ್ನಾಡ್ ಕನ್ನಡ ನಾಟಕ ರಂಗದಲ್ಲಿ ಬಹಳಷ್ಟು ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದವರು. 1961ರಲ್ಲಿ ಅವರ ಮೊದಲ ನಾಟಕ "ಯಯಾತಿ" ಪ್ರಕಟವಾಯಿತು. ಇದು ಹಿಂದೂ ಪುರಾಣದ ಪಾತ್ರಗಳಿಂದ ಪೋಷಿತವಾಗಿತ್ತು. ಆಂಗ್ಲ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಪ್ರಭಾವವಿರುವ "ತುಘಲಕ್" (1964) ಮತ್ತು "ಹಯವದನ" (1972) ಅವರು ಬರೆದ ಮತ್ತಷ್ಟು ಯಶಸ್ವಿ ನಾಟಕಗಳಾಗಿವೆ. "ನಾಗಮಂಡಲ" (1990), "ತಲೆದಂಡ" (1993), ಮತ್ತು "ಅಗ್ನಿ ಮತ್ತು ಮಳೆ" (1995) ನಾಟಕಗಳು ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ ಪಡೆದವು.

ಅವರ ನಾಟಕಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು ಸಮಾಜದ ಮೌಲ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಆಂತರಿಕ ವ್ಯಥೆಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಅನ್ವೇಷಿಸುತ್ತಾರೆ. ವಿಶೇಷವಾಗಿ, ನಾಟಕಗಳು ಮಾನವೀಯ ಜೀವನದ ದ್ವಂದ್ವ, ಆಕಾಂಕ್ಷೆ, ಮತ್ತು ದೈವಿಕ ಆಸ್ಥೆಗಳ ಕುರಿತ ತೀವ್ರ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಎತ್ತುತ್ತವೆ.

ಚಿತ್ರರಂಗ

ಗಿರೀಶ್ ಕಾರ್ನಾಡ್‌ರ ಚಲನಚಿತ್ರ ಲೋಕದಲ್ಲಿಯೂ ಮಹತ್ವದ ಕೊಡುಗೆ ಇದೆ. 1970ರಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡದ ಚಲನಚಿತ್ರ "ಸಂಸ್ಕಾರ" ಮೂಲಕ ನಟರಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡರು. ಇದು ಯು.ಆರ್. ಅನಂತಮೂರ್ತಿಯವರ ಕಾದಂಬರಿಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ ಚಿತ್ರವಾಗಿದ್ದು, ಕನ್ನಡ ಚಲನಚಿತ್ರೋದ್ಯಮಕ್ಕೆ ಪ್ರಥಮ ಸ್ವರ್ಣ ಕಮಲ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ತಂದುಕೊಟ್ಟಿತು.

ಆ ನಂತರ 1972ರಲ್ಲಿ ಬಿ.ವಿ. ಕಾರಂತ ಅವರ ಜೊತೆ "ವಂಶವೃಕ್ಷ" ಚಿತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದರು. ಈ ಚಿತ್ರವೂ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದಿತು. 1977ರಲ್ಲಿ "ತಬ್ಬಲಿಯು ನೀನಾದೆ ಮಗನೆ", 1974ರಲ್ಲಿ "ಕಾಡು", 1978ರಲ್ಲಿ "ಒಂದಾನೊಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ" ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದರು.

ಹಿಂದಿ ಚಿತ್ರರಂಗದಲ್ಲಿಯೂ ಅವರು ನಿರ್ದೇಶನ ಮಾಡಿದ್ದು, "ಉತ್ಸವ್" ಮತ್ತು "ಗೋಧೂಳಿ" ಅವರ ಪ್ರಮುಖ ನಿರ್ದೇಶನಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿವೆ. 1999ರಲ್ಲಿ ಕುವೆಂಪುರ "ಕಾನೂರು ಹೆಗ್ಗಡಿತಿ" ಕಾದಂಬರಿಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಚಲನಚಿತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದರು.

ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಪುರಸ್ಕಾರಗಳು

ಅವರ ಬೌದ್ಧಿಕ ಮತ್ತು ಕಲಾತ್ಮಕ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಹಲವಾರು ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಲಭಿಸಿವೆ. ಅವರು 1974ರಲ್ಲಿ ಪದ್ಮಶ್ರೀ, 1992ರಲ್ಲಿ ಪದ್ಮಭೂಷಣ, 1998ರಲ್ಲಿ ಜ್ಞಾನಪೀಠ ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ಗೌರವಕ್ಕೆ ಪಾತ್ರರಾದರು. 1998ರಲ್ಲಿ ಕಾಳಿದಾಸ ಸಮ್ಮಾನ್ ಪುರಸ್ಕಾರ ಕೂಡ ಅವರಿಗೆ ದೊರೆಯಿತು.

ಅವರು ಕೇಂದ್ರ ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿಯೂ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದರು. ಗಿರೀಶ್ ಕಾರ್ನಾಡ್ ಅವರು ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನ ನೆಹರು ಸೆಂಟರ್‌ನ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದರು.

ಕೊನೆಯ ದಿನಗಳು ಮತ್ತು ನಿಧನ

ಅವರ ಖ್ಯಾತಿಯ ಶ್ರೇಷ್ಟಕಾಲದ ಬಳಿಕವೂ ಅವರು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಕಲೆಯ ಸೇವೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು. 2019ರ ಜೂನ್ 10ರಂದು, 81 ವರ್ಷದ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಅವರು ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ನಿಧನ ಹೊಂದಿದರು.

ಸಮಗ್ರ ಕೊಡುಗೆ

ಗಿರೀಶ್ ಕಾರ್ನಾಡ್ ಅವರ ಬದುಕು ಮತ್ತು ಕೆಲಸಗಳು ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೆ ಅಪಾರ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ನೀಡಿವೆ. ಅವರ ನಾಟಕಗಳು ಸಾಮಾಜಿಕ ಪ್ರಬುದ್ಧತೆ, ಸಂವೇದನೆ, ಮತ್ತು ವೈಚಾರಿಕತೆ ಬಿಂಬಿಸುತ್ತವೆ. ಅವರು ಬೆಳೆದ ಪ್ರಗತಿಪರ ಪರಿಸರ, ಶಿಕ್ಷಣ, ಮತ್ತು ವಿಭಿನ್ನ ಕಲಾವಿದರ ಮತ್ತು ಬುದ್ಧಿಜೀವಿಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಬೆಸೆಯಿದ ಸಂಬಂಧಗಳು, ಅವರ ಜೀವನದ ಬೌದ್ಧಿಕತೆಯನ್ನು ಸಮೃದ್ಧಗೊಳಿಸಿವೆ.

ಅವರ ನಾಟಕಗಳ ಮೂಲಕ ಅವರು ಮಾನವೀಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ, ಜನತೆಗೆ ಆಳವಾದ ಸಂದೇಶಗಳನ್ನು ನೀಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು.