ದತ್ತಾತ್ರೇಯ ರಾಮಚಂದ್ರ ಬೇಂದ್ರೆ

ದತ್ತಾತ್ರೇಯ ರಾಮಚಂದ್ರ ಬೇಂದ್ರೆ (೩೧ ಜನವರಿ ೧೮೯೬ – ೨೪ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೮೧) ಕನ್ನಡದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕವಿ, ಕಾದಂಬರಿಕಾರರು ಮತ್ತು ಚಿಂತಕರು. ಅವರು "ವರಕವಿ" ಎಂಬ ಬಿರುದನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದು, ತಮ್ಮ ಗಾಢ ಮತ್ತು ದಾರ್ಶನಿಕ ಕವಿತೆಗಳಿಂದ ಕರ್ನಾಟಕದ ಸಾಹಿತ್ಯ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಅನನ್ಯ ಸ್ಥಾನ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ೧೯೭೩ರಲ್ಲಿ, ಅವರ ಕವನ ಸಂಕಲನ "ನಾಕುತಂತಿ"ಯಕ್ಕಾಗಿ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯಾದ ಜ್ಞಾನಪೀಠ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಲಾಯಿತು. ಬೇಂದ್ರೆಯವರು ತಮ್ಮ ಜೀವನಕಾಲದಲ್ಲಿ "ಪದ್ಮಶ್ರೀ" ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನೂ ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ, ಇದು ಭಾರತದ ಕಲೆ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ನೀಡುವ ಗೌರವಪೂರ್ಣ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.

ಪ್ರಾರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ

ದತ್ತಾತ್ರೇಯ ರಾಮಚಂದ್ರ ಬೇಂದ್ರೆ ೧೮೯೬ ಜನವರಿ ೩೧ರಂದು ಕರ್ನಾಟಕದ ಧಾರವಾಡ ಜಿಲ್ಲೆ ಶಿರಹಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರ ತಂದೆ ರಾಮಚಂದ್ರ ಭಟ್ಟ, ತಾಯಿ ಅಂಬಿಕೆ (ಅಂಬವ್ವ). ಬೇಂದ್ರೆಯವರ ಕಾವ್ಯನಾಮ "ಅಂಬಿಕಾತನಯದತ್ತ" ಎಂಬುದು ಅವರ ತಾಯಿಯ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಬಂದಿತ್ತಾಗಿದೆ. ಅವರ ಕುಟುಂಬವು ವೈದಿಕ ತಾತ್ತ್ವಿಕ ಪರಂಪರೆಯಾಗಿದ್ದು, ಮೂಲತಃ ಠೋಸರ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿತ್ತು. ಬೇಂದ್ರೆಯವರು ಕಿರಿಯ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ತಂದೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದ್ದು, ಕಷ್ಟದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದುಬಂದರು.

ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಪೂರೈಸಿದ ನಂತರ, ೧೯೧೩ರಲ್ಲಿ ಮೆಟ್ರಿಕ್ಯುಲೇಶನ್ ಮುಗಿಸಿದರು. ನಂತರ, ಪುಣೆಯ ಡೆಕ್ಕನ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ೧೯೧೮ರಲ್ಲಿ ಬಿ.ಎ. ಪದವಿ ಪಡೆದರು. ಬೇಂದ್ರೆಯವರು ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಧ್ಯಯನದ ಹಸಿವಿನಿಂದ ೧೯೩೫ರಲ್ಲಿ ಎಂ.ಎ. ಪದವಿ ಪಡೆದರು. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಪುಣೆಯ ಡಿ.ಎ.ವಿ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದರು.

ವೈಯಕ್ತಿಕ ಜೀವನ

೧೯೧೯ರಲ್ಲಿ, ಬೇಂದ್ರೆಯವರು ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿಯವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಅವರ ಮೊದಲ ಕಾವ್ಯ ಸಂಕಲನ "ಕೃಷ್ಣಕುಮಾರಿ" ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಯಿತು. ಬೇಂದ್ರೆಯವರು ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಬಲಿಷ್ಠ ಕವಿ, ಲೇಖಕ ಮತ್ತು ಚಿಂತಕರಾಗಿ ಬೆಳೆದಿದ್ದು, ತಮ್ಮ ಸಾಹಿತ್ಯದಿಂದ ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಶ್ರೀಮಂತಗೊಳಿಸಿದರು.

ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಾಧನೆ

ಬೇಂದ್ರೆಯವರು ಸಾಹಿತ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಗಾಢವಾದ ಮತ್ತು ದಾರ್ಶನಿಕ ಕೃತಿಗಳ ಮೂಲಕ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಅಪಾರ ಗೌರವಕ್ಕೆ ಪಾತ್ರರಾದವರು. ೧೯೧೮ರಲ್ಲಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಕವನವನ್ನು "ಪ್ರಭಾತ" ಎಂಬ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ೧೯೨೨ರಲ್ಲಿ "ಕೃಷ್ಣಕುಮಾರಿ" ಎಂಬ ಕವನ ಸಂಕಲನವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ೧೯೩೨ರಲ್ಲಿ ಅವರು "ಗರಿ" ಎಂಬ ಕವನ ಸಂಕಲನವನ್ನು ಹೊರತಂದರು, ಇದರಲ್ಲಿ ದೇಶಭಕ್ತಿಯ ವಿಷಯವಿರುವ "ನರಬಲಿ" ಎಂಬ ಕವನವು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರದ ಕೋಪಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಬೇಂದ್ರೆಯವರಿಗೆ ಕೆಲಕಾಲ ಸೆರೆಮನೆ ಅನುಭವ ಕೂಡಾ ಸಂಭವಿಸಿತು.

ಅವರ ಪ್ರಮುಖ ಕವನ ಸಂಕಲನಗಳಲ್ಲಿ "ಕಾಮಕಸ್ತೂರಿ", "ಸೂರ್ಯಪಾನ", "ನಾದಲೀಲೆ", "ನಾಕುತಂತಿ" ಸೇರಿವೆ. ಅವರ "ನಾಕುತಂತಿ" ಕೃತಿಗೆ ೧೯೭೩ರಲ್ಲಿ ಜ್ಞಾನಪೀಠ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ದೊರೆಯಿತು. ಕವಿತೆಗಳ ಜೊತೆಗೆ, ಬೇಂದ್ರೆಯವರು ನಾಟಕ, ವಿಮರ್ಶಾ ಬರಹಗಳು, ಸಂಶೋಧನಾ ಲೇಖನಗಳು, ಜಾನಪದ ಸಾಹಿತ್ಯಗಳನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ.

ಬೇಂದ್ರೆಯ "ನಾಕುತಂತಿ"ಯು ಕನ್ನಡ ಕಾವ್ಯದ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದ್ದು, ಅದಕ್ಕೆ ಜ್ಞಾನಪೀಠ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಸಂದಿದೆ. ಅವರ ಸಾಹಿತ್ಯವು ಜಟಿಲವಾಗಿರುವಂತಿದ್ದರೂ, ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರ ಮನಸ್ಸನ್ನು ತಟ್ಟುವಂತಹ ಧಾಟಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. "ಗರಿ" ಸಂಕಲನದಲ್ಲಿನ ಕವನಗಳು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ದೇಶಪ್ರೇಮ, ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆ, ದಾರ್ಶನಿಕ ವಿಚಾರಗಳು ಮತ್ತು ಜೀವನದ ತತ್ತ್ವಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತವೆ.

ಕವಿ ಹಾಗೂ ಚಿಂತಕ

ಬೇಂದ್ರೆಯವರು ಕೇವಲ ಕವಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ಒಬ್ಬ ಉತ್ತಮ ಚಿಂತಕರೂ ಆಗಿದ್ದರು. ಅವರ ಕಾವ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ದಾರ್ಶನಿಕ ತತ್ತ್ವಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಮಾನವೀಯತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. ವಿಶೇಷವಾಗಿ, ಅರವಿಂದರ ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಗಳಿಂದ ತಾವು ಪ್ರಭಾವಿತರಾಗಿ, ಅರವಿಂದರ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಭಾಷಾಂತರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಜಾನಪದ ಧಾಟಿಯ ಹಲವಾರು ಕವನಗಳನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದರಿಂದ ಅವರು ಜನಪ್ರಿಯ ಕವಿಯೆಂದು ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು. "ಪಾತರಗಿತ್ತಿ ಪಕ್ಕ ನೋಡಿದೇನ ಅಕ್ಕ" ಎಂಬ ಮಕ್ಕಳ ಕವನವು ಇಂದಿಗೂ ಮಕ್ಕಳ ಮೆಚ್ಚುಗೆಯನ್ನು ಗಳಿಸುತ್ತಿದೆ.

ಬೇಂದ್ರೆಯವರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಜೀವನದತ್ತ ಆಕರ್ಷಿತರಾಗಿದ್ದರು. ಗಣಿತದ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರವನ್ನೂ ತಮ್ಮ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. "ಬಾಳೆಹಣ್ಣಿನ ಗೊನೆ", "ಹಲಸಿನ ಹಣ್ಣಿನ ಮುಳ್ಳು" ಮುಂತಾದ ಕವನಗಳಲ್ಲಿ ಗಣಿತದ ಕೌತುಕವನ್ನು ತೋರಿಸಿದವರು.

ಪ್ರಮುಖ ಕೃತಿಗಳು:

ಬೇಂದ್ರೆಯವರ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಹಲವು ಕೃತಿಗಳು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿವೆ:

• ಕೃಷ್ಣಾಕುಮಾರಿ (೧೯೨೨)
• ಗರಿ (೧೯೩೨)
• ನಾಕುತಂತಿ (೧೯೬೪)
• ಮೇಘದೂತ (ಕಾಳಿದಾಸನ ಕೃತಿಯ ಕನ್ನಡ ಅನುವಾದ)
• ಚೈತ್ಯಾಲಯ
• ಜೀವಲಹರಿ
• ಹೃದಯ ಸಮುದ್ರ

ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಮತ್ತು ಗೌರವಗಳು:

ಬೇಂದ್ರೆಯವರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಾಧನೆಗಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ಹಲವು ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಹಾಗೂ ಪುರಸ್ಕಾರಗಳು ದೊರೆತಿವೆ. ೧೯೭೩ರಲ್ಲಿ ಜ್ಞಾನಪೀಠ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ದೊರೆತಿದ್ದು, ೧೯೬೮ರಲ್ಲಿ "ಪದ್ಮಶ್ರೀ" ಪ್ರಶಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಗೌರವಿಸಲಾಯಿತು. ೧೯೪೩ರಲ್ಲಿ ಶಿವಮೊಗ್ಗದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಮ್ಮೇಳನದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿಯೂ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದರು.

ಅವರು ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ಫೆಲೋಶಿಪ್‌ನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದರು, ಇದನ್ನು ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿಯು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಕರ್ನಾಟಕ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ಮತ್ತು ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಿಂದ ಗೌರವ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು.

ನಿಧನ:

ದ.ರಾ.ಬೇಂದ್ರೆ ೧೯೮೧ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೪ ರಂದು ವಿಧಿವಶರಾದರು. ಅವರ ನಿಧನವು ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ದೊಡ್ಡ ನಷ್ಟವಾಯಿತು. "ಧಾರವಾಡದ ಅಜ್ಜ" ಎಂದೇ ಪ್ರಖ್ಯಾತರಾದ ಬೇಂದ್ರೆಯವರ ಕಾವ್ಯಗಳು ಇಂದಿಗೂ ಸಾಹಿತ್ಯ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಸ್ಮರಣೆಗೊಂಡು ಸ್ಫೂರ್ತಿಯ ಕಡಲೆಗಳಾಗಿವೆ.

ಸಾರಾಂಶ:

ದ.ರಾ.ಬೇಂದ್ರೆಯವರು ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ನೀಡಿದ ಕವಿ, ಚಿಂತಕ ಹಾಗೂ ದಾರ್ಶನಿಕರು. ಜ್ಞಾನಪೀಠ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಪದ್ಮಶ್ರೀ, ಹಾಗೂ ಹಲವು ಗೌರವಗಳನ್ನು ಪಡೆದ ಬೇಂದ್ರೆಯವರು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಅಗತ್ಯವಾದ ಸೃಜನಶೀಲತೆಯ ಬೆಳಕು ಒದಗಿಸಿದರು.